Nhựa là loại chất dẻo được sử dụng phổ biến trong đời sống hằng ngày. Vậy nhựa có từ bao giờ? Lí do từ đâu nhựa được chế tạo ra?

     Thế kỉ thứ 19, cùng với sự phát triển mạnh của bộ môn Billiards (bi-a)- một bô môn giải trí dành cho tầng lớp giới thượng lưu tại châu Âu và Mỹ khi đó thì những quả bóng bi-a sẽ được làm từ chất liệu ngà voi. Và để tạo ra những quả bóng chất lượng cao cho bộ môn thể thao này, hàng ngàn con voi đã bị giết hại để lấy ngà. Mỗi một cặp ngà voi chỉ có thể làm được một quả bóng bi-a. Như vậy điều đó có nghĩa là ít nhất hai con voi bị giết mới có được một bộ bóng. Và cho đến giữa thế kỷ 19, thế giới đã tiêu thụ ít nhất nửa tấn ngà voi để làm ra những quả bóng bi-a.

     Với tình trạng giết hại voi để lấy ngà đã gây ra một mối lo ngại lớn về tình trạng mất cân bằng sinh thái và đe dọa giống nòi. Chính vì thế, các nhà nghiên cứu khi đó đã cố gắng tìm các giải pháp với mong muốn tạo ra được một loại vật liệu mới thay thế cho ngà voi và có chi phí rẻ hơn.

     Năm 1863, ông Michael Phelan (người Mỹ)- cha đẻ của trò chơi bi-a này đã cho đăng một đoạn quảng cáo trên báo với giải thưởng 10.000 USD (tương đương với khoảng 200.000 USD ngày nay) sẽ trao cho ai tìm ra được chất liệu thay thế ngà voi.

     John Wesley Hyatt- một nhà in trẻ chưa từng được đào tạo chính thức về hóa học, đã trở thành người đầu tiên vượt qua thử thách này. Ông bắt đầu thử nghiệm trên nhiều dung môi khác nhau. Và sáu năm sau đó, trong một lần tình cờ làm đổ một chai có tên là collodion- một chất tự nhiên và ông phát hiện ra rằng vật liệu này đã khô lại thành một màng cứng và dẻo. John Wesley Hyatt đã ngay sau đó tiến hành thử nghiệm với chất liệu này. Phát hiện của ông đã biến đổi thế giới và tạo ra celluloid – loại nhựa công nghiệp đầu tiên được ra đời.

     Celluloid tuy không phải là chất liệu đủ cứng lý tưởng để có thể thay thế cho quả bóng bằng ngà voi nhưng nó lại nhanh chóng được sử dụng thay thế ngà voi để làm các vật liệu hàng ngày khác.

     Sự ra đời của nhựa khi ấy đã ngăn chặn sự tàn lụi của loài voi. Nhựa còn cứu loài rùa khỏi việc trở thành nguyên liệu cung cấp làm lược. San hô cũng không còn là nguyên vật liệu duy nhất dùng làm trang sức. Thế giới chào đón nhựa với tâm thế tích cực.

     Năm 1955, một ấn phẩm nổi tiếng của tạp chí LIFE được xuất bản đã khen ngợi chất liệu nhựa dùng một lần. Bài báo đính kèm hình ảnh một gia đình hạnh phúc với nhiều vật dụng bằng nhựa dùng một lần. Nội dung bài viết nói rằng sẽ mất 40 giờ để làm sạch những vật dụng gia đình, nhưng giờ đây các bà nội trợ không cần bận tâm bởi tất cả đều bị vứt đi sau khi sử dụng.

Hình ảnh bài báo trên tạp chí LIFE năm 1955

     Một số đặc tính của nhựa khiến chúng trở nên tiện dụng với cuộc sống hiện đại như: có thể đúc thành nhiều hình dạng, tồn tại được ở dạng cứng hoặc mềm tùy ý. Nhựa không thấm nước nên không bị thối rữa như gỗ hay bị ăn mòn như kim loại; đa dạng về màu sắc; có thể bắt chước nhiều vật liệu đắt tiền. Nhựa bền và quan trọng là chi phí sản xuất, giá thành thấp.

     Sự ra đời của nhựa ban đầu để góp phần giúp thay thế việc dùng ngà voi làm bóng bi-a và cùng với sự phát triển, tính chất tiện dụng, chi phí rẻ của nhựa đã khiến loại chất dẻo này nhanh chóng được sử dụng phổ biến nhất trên toàn thế giới.

_ Thanh Hải_